Informatie op voedseletiket heeft onbewust invloed op gedrag en brein

Onderzoekers van de Radboud Universiteit tonen aan dat wat er op het voedseletiket staat, invloed heeft op het automatische gedrag van mensen. Zij bekeken het effect van voedsellabels, informatie op etiketten in de supermarkt, op de neiging tot automatisch handelen. Ze laten zien dat laag-calorische labeling het toenaderingsgedrag voor dranken kan verhogen en de hersenactiviteit in motorische hersengebieden kan verhogen. Dus: het label ‘weinig calorieën’ zou ervoor kunnen zorgen dat mensen het product eerder uit het schap pakken. De resultaten zijn op 10 februari gepubliceerd in NeuroImage.

De verpakkingen van voedingsmiddelen voeden en vormen onze verwachtingen over eigenschappen van het voedingsmiddel, zoals verwachte smaak en hoe gezond het is. Deze ideeën over en het keuzeproces voor een voedselproduct kunnen beïnvloed worden door automatisch gedrag. Een voorbeeld van dit soort automatisch gedrag is dat mensen oude popcorn blijven eten in de bioscoop, omdat ze dat nu eenmaal zo gewend zijn. Onbekend was hoe geschreven informatie, zoals op voedseletiketten, invloed heeft op deze onbewuste ‘aantrekkingskracht’, ondanks dat keuzes in het dagelijks leven sterk gedreven zouden kunnen zijn door deze innerlijke motivatie.

Veel of weinig calorieën verdienen

Voor hun onderzoek lieten de wetenschappers hongerige jonge gezonde deelnemers een taak doen waarbij ze eerst te zien kregen welke drank (‘laag-calorisch’, of ‘hoog-calorisch’; die in werkelijkheid gelijk waren) ze konden verdienen. Vervolgens moesten de deelnemers snel reageren op vormen in beeld door een joystick naar zich toe te trekken (toenadering zoeken) of van zich af te duwen.

Het bleek dat de deelnemers anders reageerden op de vormen wanneer een drank aangekondigd werd als ‘laag-calorisch’ dan wanneer deze aangekondigd werd als ‘hoog-calorisch’. Onderzoeker Joost Wegman: ‘Mensen maakten meer fouten bij het label dat hun voorkeur had (bleek uit een keuze tussen de drankjes achteraf), doordat ze eerder een trekbeweging maakten met een joystick. Dat interpreteren we als toenadering. Dit toont aan dat mensen zichzelf in zekere zin in de weg zaten: de automatische neiging om de voorkeursdrank te proberen te verdienen, zorgde ervoor dat ze fouten gingen maken.’
 

Label werkt door tot in motorisch hersengebied

Tijdens het doen van deze taak werd hersenactiviteit gemeten met behulp van fMRI. Bij de aankondiging van de drankjes zagen de onderzoekers hogere activiteit in een hersengebied dat betrokken is bij smaak voor het label ‘hoog-calorisch’ dan voor het label ‘laag-calorisch. ‘Activiteit in een smaakgebied zou kunnen betekenen dat de deelnemers een hogere zoetheid voor de hoog-calorische drank verwachtten.’, verklaart Wegman. Op het moment dat gereageerd moest worden op de vormen vonden ze echter een hogere activiteit in het motorsysteem van het brein (gekoppeld aan de toenaderingsbeweging) voor een ‘laag-calorische’ drank in vergelijking met de ‘hoog-calorische’ drank.’Dit wijst erop dat het motorsysteem in het brein een rol heeft in de neiging tot toenadering van voedsel, en dat labelinformatie dus op dit lage niveau in het brein doorwerkt. En dar je dus bijvoorbeeld vaker naar een laag-calorisch gelabeld product zou kunnen grijpen in de supermarkt.

Nu ook effect van ‘verkeerde’ informatie aangetoond

Eerder onderzoek heeft laten zien dat neiging tot automatisch handelen tot uiting komt in snellere toenadering van blije gezichten ten opzichte van boze gezichten, maar ook in vers ten opzichte van bedorven voedsel. Wetenschappers van de Radboud Universiteit tonen nu aan dat dit effect ook zichtbaar is als er ‘verkeerde’ informatie gegeven wordt over hetzelfde voedselproduct.

Written by Ingrid Kersten (co-writer Joost Wegman). The original paper has been publlished in Neuroimage.